منتورینگ (mentoring) راهی عالی برای آماده کردن کارکنان در جهت رویارویی با هر چالشی است که برایشان پیش میآید. مهمتر از همه، یک برنامه منتورینگ، سازمان را برای موفقیت در دنیای رقابتی و در حال تغییر کسب و کار آماده میکند..
منتورینگ (mentoring) چیست و منتور کیست؟
منتورینگ (mentoring) به برنامهای اطلاق میشود که توسط سازمان اجرا شده و در آن افراد باتجربه به کارمندان کمک میکنند تا در حرفه خود پیشرفت کنند. آنها از طریق دانش، تجربه و تخصص خود، منتی (کارآموز و فردی که راهنمایی دریافت میکند) را در طول مسیر حرفهای او راهنمایی میکنند.
در حالی که در بیشتر موارد، برنامههای منتورینگ برای کارکنان تازه استخدام شده است، اما برای هر فردی که مایل است مهارت و تواناییهای خود را به سطح بالاتری برساند نیز مفید است.
هدف از منتورینگ (mentoring) چیست؟
هدف از برنامه منتورینگ، ارائه راهنمایی و کمک به ارتقای حرفهای فرد تازه وارد در شرکت است. برنامه منتورینگ میتواند رسمی باشد، مانند انتساب یک منتور به یک منتی و پیروی از دستورالعملهای مشخص، یا میتواند غیررسمی باشد، مانند ارائه کمک و راهنمایی داوطلبانه از سوی افراد واجد شرایط به افرادی که نیاز به ارتقا و بهبود دارند.
منتورینگ تنها برای کارمندان نیست، بلکه مدیران نیز نیاز به منتور دارند. در مواردی که یک مدیر اجرایی جدید وارد سازمان میشود، یک مدیر ارشد میتواند برای کمک به مدیر اجرایی جدید به عنوان منتور منصوب شود. منتورینگ یکی از روشهای مهم برای آماده سازی مدیران آینده است
منتورینگ (mentoring) چه کمکی به افراد میکند؟
استفاده از راهنمایی افراد با تجربهتر، بدون شک برای انسان مفید است؛به علاوه بر این همراهی یک منتور در مسیر رشد، سبب تسریع این فرآیند میشود.
برخی از مزیت هایی که منتورینگ به همراه دارد:
- انتقال دانش و تجربیات
- افزایش قدرت حل مسئله
- ایجاد فرصت شبکه سازی
- یادگیری فرهنگ محیط کار
- افزایش سرعت و کیفیت توسعه مهارتها
- افزایش پتانسیل برای ارتقای شغلی و رضایت شغلی بیشتر
منتورینگ (mentoring) در سازمان
منتورینگ را میتوان نوعی حمایت از آموزش کارکنان دانست که خارج از روابط مرسوم و سلسله مراتب سازمانی (مدیر و کارمند) صورت میگیرد. این فرآیند بهطور معمول به صورت راهنمایی طولانیمدت انجام میشود.
فرآیند منتورینگ مزایای بیشماری را برای کارمندان و سازمان به ارمغان میآورد. این فرآیند گسترش بینش کارکنان در مورد فعالیتهای شرکت، ایجاد روابط مستحکمتر، تبادل دانش و اطلاعات و تقویت مهارتهای شغلی را به همراه دارد. منتور میتواند به سازمان در استخدام نیروهای جدید کمک کند و حس وفاداری را به کارمندان القا کند و در نتیجه موجب افزایش بهرهوری خواهد شد.
منتورها دارای ارتباطات، رهنمونها و توصیههایی هستند که معمولا سالها طول میکشد تا یک فرد تازهکار، چنین قابلیتهایی را کسب کند. منتور میتواند موانع را پیشبینی کرده و از مشکلات احتمالی جلوگیری کند. همچنین به دلیل ارتباط نزدیک میان منتور و کارمندان، منتورها قادر خواهند بود راهحلهایی برای بهبود عملکرد کارکنان به مدیر سازمان ارائه دهند. کارمندان در روابط منتورینگ عموما رضایت شغلی بیشتری نیز دارند که میتواند به معنی محیط کاری مثبتتر و سطح بالاتری از اشتیاق شغلی باشد.
عموما فرآیند منتورینگ، ارتباطی داوطلبانه بین طرفین است. اما برخی از سازمانها بهمنظور پرورش استعدادها، برنامههای منتورینگ را به صورت جدی در دستور کار خود قرار میدهند. هدف برنامه منتورینگ در این سازمانها، استفاده از دانش، مهارت و تجربه کارکنان ماهر و انتقال این موارد به کارمندان جدید برای پیشرفت شغلی آنها و ارتقای کلی سازمان است.
پژوهشهای صورت گرفته نشان میدهد در چنین سازمانهایی، انگیزه کارمندان برای حضور در محیط کار و همچنین پیگیری اهداف سازمان بیشتر است و بهبود عملکرد شغلی آنان را به همراه دارد. البته در این پژوهشها ذکر شده است که تحقق اهداف فوق در هر سازمان، با نوع رفتار و شخصیت منتور، مدل اجرایی او و نوع تعاملاتش با کارکنان و همچنین درک صحیح او از اهداف سازمان ارتباط تنگاتنگ دارد.
عموما ایدهها و روشهای خلاقانهای که در ذهن کارکنان وجود دارد یا عملا توسط آنها بیان نمیشود یا به صورت ناقص ارائه میشود. منتورها میتوانند آنچه در ذهن کارکنان نهفته است را آشکار کنند و از آن در جهت اهداف سازمان استفاده کنند.
براساس گزارشی از Harvard Business Review، امروزه منتورینگ چیزی فراتر از آموزش و مشاوره است. در واقع شرکتهای بزرگ حتی برای مسائل استراتژیک خود، رهبری و نحوه تفکر مدیران از این روش استفاده میکنند. محققان به این نتیجه رسیدهاند که این رویکرد باعث حفظ، بهروزرسانی و فراگیرتر شدن مهارتهای مدیران و کارکنان در سازمان خواهد شد و به مرور زمان تغییر فرهنگ سازمانی و پذیرش تنوع در سازمان را به همراه خواهد داشت.
این فرآیند بهعنوان بخشی از یک استراتژی آموزش و توسعه، میتواند عملکرد کارکنان را بهبود ببخشد و موفقیت سازمان شما را تقویت کند. همچنین امروزه در دنیا، منتورینگ به بخش جداییناپذیر فرآیند جذب نیرو و استراتژیهای حفظ کارکنان تبدیل شده است. برای همگام شدن با تغییرات دنیا، باید روشهای سنتی را با روشهای نوین جایگزین کرد و از این روشها در جهت افزایش بهرهوری سازمان بهره جست.
مدلها و متدهای منتورینگ (mentoring)
منتورینگ فردی: قدیمی ترین نوع منتورینگ است که تنها شامل یک منتور و یک یادگیرنده است.
منتورینگ گروهی: این نوع از منتورینگ شامل گروهی از افراد است که با یک منتور همراه میشوند. این نوع از منتورینگ در شرایطی مناسب است که مهارتپذیران زیادی علاقمند به شرکت در دوره منتورینگ با یک منتور خاص هستند و زمان و منابع کافی برای برگزاری دوره به صورت تک به تک برای آنان وجود ندارد.
منتورینگ همسطحان: شرکت کنندگان در این نوع از منتورینگ عموما در یک نقش، یک دپارتمان یا دارای تجربیات مشترکی هسند. این همگروهیها از یکدیگر پشتیبانی میکنند تا در مسیر رشد باقی بمانند.
منتورینگ از راه دور (E-Mentoring): با رشد تکنولوژی، برگزاری دورههای منتورینگ نیز بسیار سادهتر شده است. در این نوع از دورههای منتورینگ، شرایط برای شرکت کردن اعضای بیشتر فراهم است. همچنین افراد میتوانند شبکه سازی بیشتری انجام دهند.
منتورینگ معکوس: برخلاف مدلهای قبلی که در آن فرد باتجربه به فرد کمتجربه آموزش میدهد، در این نوع از منتورینگ فرد جوانتر آموزشهایی را به فرد باتجربه میدهد. این آموزشها اغلب در زمینه تکنولوژیهای جدید یا یاد دادن یک نرم افزار جدید است.
منتورینگ سریع: این نوع از منتورینگ، بیشتر در ایونتهای شرکتهای بزرگ یا همایشها رخ میدهد و شامل صحبتهای کوتاه فردی با منتور است که افراد یک به یک و به ترتیب، با فواصل زمانی کوتاه، با او صحبت و سوالات خود را مطرح میکنند.
نکات مهم در انتخاب منتور (mentor)
مراقب باشید: در انتخاب رئیستان به عنوان منتور، بهتر است کمی محتاط باشید.
دلایل زیادی وجود دارد که این انتخاب چندان مناسب به نظر نرسد. مثل اینکه رئیستان صادقانه به شما این موارد را نگوید:
- اگر شغل فعلی خود در سازمان را ترک کنید میتوانید موقعیتهای بهتر یا پیشرفتهای بیشتری داشته باشید.
- بودجه کافی نداریم و نمیتوانیم مزایای مورد نظرت را پرداخت کنیم.
- یا تمام ریزهکاریهای آن تخصص را به شما نگوید! هرگز حس رقابت طلبی یا حفظ جایگاه در دست کم نگیرید…
نکته دوم آنکه در انتخاب منتور با حساسیت عمل کنید و از هر کسی که او را در یک کنفرانس، یک رویداد یا .. دیده اید و شناختی ندارید درخواست منتورینگ نکنید. ابتدا افراد را شناسایی، سپس انتخاب و در نهایت برگزینید.